Hộp số ly hợp kép DCT - Những điều cần biết

Hộp số ly hợp kép DCT là dạng hộp số tự động có nhiều ưu điểm nổi bật, mang đến những trải nghiệm cực thể thao, tiện dụng

1. Cấu tạo và nguyên lý làm việc của hộp số ly hợp kép DCT

Hộp số DCT tức hộp số ly hợp kép (tiếng Anh là Dual-Clutch Transmission) là một loại hộp số tự động bao gồm hai ly hợp hoạt động độc lập với nhau. Mỗi bộ ly hợp chịu trách nhiệm bộ bánh răng chẵn hoặc lẻ. Một ly hợp đảm nhiệm chức năng điều khiển các bộ bánh răng cấp số lẻ là 1, 3, 5… Một ly hợp đảm nhiệm chức năng điều khiển các bộ bánh răng cấp số chẵn là 2, 4, 6…. Hộp số này không có bàn đạp ly hợp hỗ trợ người cầm lái chuyển số một cách cơ học. Thay vào đó, ly hợp ma sát của hộp số DCT có khả năng giúp các đĩa ma sát có thể tách - nối thông qua cơ cấu chấp hành: thủy lực – điện tử, chính vì thế xe có được khả năng sang số nhanh nhạy và mượt mà hơn.

Hộp số ly hợp kép DCT được cấu thành nhờ sự kết hợp của hộp số sàn MT với hộp số tự động AT. Cụ thể, cấu tạo của hộp số ly hợp kép DCT gồm bộ nhiều bánh răng có cấu tạo giống với cấu tạo hộp số sàn MT kết hợp với hai ly hợp có nguyên lý hoạt động giống với nguyên lý hoạt động trên hộp số tự động AT.

Hộp số ly hợp kép DCT được cấu thành nhờ sự kết hợp của hộp số sàn MT với hộp số tự động AT

Về cơ bản, nguyên lý hoạt động của các bộ bánh răng của hộp số ly hợp kép DCT giống với hộp số sàn MT. Tuy nhiên, cơ cấu chuyển số lại được thực hiện tự động giống như ở hộp số tự động AT. Từ các tín hiệu cảm biến thu nhận được, bộ điều khiển điện tử phát thông tin và tín hiệu điều khiển hoạt động của những bộ bánh răng thông qua hệ thống ly hợp.

Hộp số ly hợp kép DCT được phân biệt thành hai loại: ly hợp kép ướt và ly hợp kép khô. Điểm khác nhau giữa hai loại này là hộp số ly hợp kép ướt có thêm dầu hộp số có tác dụng làm mát, tản nhiệt cho bộ ly hợp. Do đó, ly hợp kép ướt DCT có khả năng chịu mô men xoắn cao hơn. Trong khi hộp số DCT khô có ưu điểm là cấu trúc đơn giản, trọng lượng gọn nhẹ, tiết kiệm nhiên liệu nhưng bị hạn chế ở khả năng làm mát nên ngưỡng mô men xoắn bị giới hạn ở một ngưỡng nhất định.

Đa số các hãng xe phổ thông trên thị trường ngày nay sử dụng hộp số ly hợp kép DCT dạng khô bởi ưu điểm giá thành rất rẻ. Các mẫu xe ô tô của hãng Hyundai, KIA Seltos, KIA Sorento được trang bị hộp số ly hợp kép DCT 7 cấp.

Trong hộp số DCT, một ly hợp đảm nhiệm chức năng điều khiển các bộ bánh răng cấp số lẻ, một ly hợp đảm nhiệm chức năng điều khiển các bộ bánh răng cấp số chẵn

2. Các ưu điểm - nhược điểm khi sử dụng hộp số DCT

Có nhiều hãng xe trang bị cho ô tô sử dụng hộp số ly hợp kép DCT nhờ khá nhiều ưu điểm. Nhưng đâu đó vẫn có những nhược điểm cần được khắc phục, cải thiện trong tương lai:

2.1. Ưu điểm của hộp số DCT

• Phản xạ chuyển số nhanh, nhịp nhàng

Hộp số DCT cấu tạo gồm 2 ly hợp hoạt động độc lập, đảm nhận nhiệm vụ điều khiển các bánh răng cấp số lẻ và bánh răng gài số chẵn riêng biệt với nhau. Với cấu tạo này, ngay khi xe chuyển đến một cấp số nào đó thì bộ điều khiển đã lập tức chuẩn bị sẵn sàng để chuyển đến cấp số tiếp sau. Hay nói cách khác, quá trình chuyển số của xe sẽ không bị trì hoãn hay gián đoạn. Điều này giúp cho thời gian chuyển đổi số trên hộp số DCT được rút ngắn hơn. Chính vì vậy mà xe có được phản ứng nhanh hơn, mang lại cảm giác lái thể thao, phấn khích hơn cho người dùng.

Hộp số DCT có phản xạ chuyển số nhanh chóng, nhịp nhàng

• Vận hành đơn giản, dễ sử dụng

Cách vận hành xe hộp số DCT rất đơn giản và dễ dàng, người dùng chỉ cần thao tác tương tự như trên xe hộp số tự động thông thường. Khi người lái xe nhấn ga hoặc nhả ga, máy tính sẽ tính toán chính xác thời điểm để gài côn số lẻ và nhả côn số chẵn theo đúng thứ tự, dựa trên tốc độ của xe. Khả năng tự động vận hành và điều khiển cho phép người lái có thể tập trung tinh thần vào các tình huống lái xe phát sinh khi tham gia giao thông trên đường.

• Tăng tốc nhanh chóng

Một trong những ưu điểm tuyệt vời của hộp số ly hợp kép DCT là khả năng tăng tốc từ 0 lên 100km khá nhanh. Bởi các công việc đặc thù đã được phân chia đều cho các chi tiết máy nên sẽ không bị hao hụt công suất hoạt động, giúp xe có thể tăng tốc nhanh hơn, mượt mà hơn khi so sánh với các loại hộp số khác.

Với hộp số DCT, người lái có thể vận hành đơn giản, tăng tốc nhanh chóng

• Giảm thiểu tiêu hao nhiên liệu cực kỳ hiệu quả

Cấu tạo bao gồm 2 ly hợp trên hộp số ly hợp kép DCT giúp giảm thiểu công suất tiêu hao, từ đó tối ưu hóa mức tiêu hao nhiên liệu của xe trong quá trình vận hành. So với loại hộp số tự động truyền thống, hộp số ly hợp kép DCT mang tới khả năng tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn, giống với hộp số vô cấp CVT.

2.2. Nhược điểm của hộp số ly hợp kép DCT

• Hộp số ly hợp kép DCT loại khô dễ bị mắc lỗi quá nhiệt

Do bị giới hạn khả năng làm mát nên hộp số DCT khô dễ bị lối khi nhiệt độ tăng cao, quá tải nhiệt. Hộp số Powershift của hãng Ford hoặc lô xe KIA Seltos của hãng KIA từng bị dính lỗi hộp số quá nhiệt cùng vài trục trặc khác dẫn đến hãng phải triệu tập thu hồi hoặc phải loại bỏ ra khỏi dây chuyền sản xuất.

Hộp số ly hợp kép DCT loại khô dễ bị mắc lỗi quá nhiệt

• Chi phí sản xuất hộp số DCT cao

Chi phí dùng để sản xuất hộp số DCT khá cao, nhất là với hộp số ly hợp kép ướt. Đây chính là lý do vì sao loại hộp số ly hợp kép DCT ướt thường chỉ được sử dụng trên các mẫu xe ô tô hạng sang hoặc cho các xe thể thao. Không chỉ chi phí sản xuất mà chi phí dành cho việc bảo dưỡng, sửa chữa loại hộp số DCT ướt này cũng ở mức cao.

3. Sử dụng hộp số DCT đúng cách, an toàn

Cách lái xe hộp số ly hợp kép DCT cũng tương tự với cách lái xe số tự động. Quá trình chuyển số diễn ra hoàn toàn tự động nên người lái xe không cần thao tác điều khiển chuyển số hay đạp chân côn như lái xe hộp số sàn. Ký hiệu trên xe hộp số ly hợp kép cũng được ghi chú giống với ký hiệu trên hộp số tự động. Các dòng xe sử dụng hộp số ly hợp kép cũng được nhà sản xuất trang bị lẫy chuyển số hoặc chế độ chuyển số tay. Tuy nhiên có những điều cần lưu ý khi sử dụng xe ô tô có hộp số ly hợp kép DCT, nhất là với loại hộp số kép khô nhằm tránh tình trạng hộp số bị quá nhiệt.

Cách lái xe hộp số ly hợp kép DCT cũng tương tự với cách lái xe số tự động AT

Nguyên nhân hộp số ly hợp kép DCT khô bị quá tải nhiệt chủ yếu là do xe liên tục đi/dừng trong thời gian dài, làm ly hợp chịu nhiều lực ma sát. Nếu như ly hợp ma sát càng nhiều thì nhiệt độ hộp số sẽ càng tăng cao. Khi hộp số bị quá tải nhiệt, các ly hợp dễ bị mất đi độ bám, gây ra hiện tượng xe trượt số, không ăn số…

Do đó để tránh lỗi hộp số DCT do bị quá tải nhiệt, người lái xe nên:

• Tránh giữ xe đứng dốc với việc mớm chân ga.

• Hạn chế việc đi/dừng xe liên tục với quãng đường lăn bánh ngắn như vài chục cm đến 1 m.

• Không đạp chân phanh và chân ga cùng một lúc. Chỉ lái xe bằng chân phải, tuân thủ nguyên tắc “không ga thì phanh”.

• Hạn chế các thao tác ép ly hợp phải ma sát, làm nóng và mòn chi tiết máy nhiều như đạp ga để lùi xe nhanh, đạp ga để lùi xe lên dốc…

  
  Để duy trì hiệu suất chuyển số, người lái không được để đồng hồ đo nhiệt vượt quá 10 vạch

Nếu xe báo lỗi quá tải nhiệt hộp số sẽ thường đi kèm với cảnh báo nghỉ. Khi này, người lái xe cần đưa xe tấp vào lề, chuyển số về P, vẫn duy trì nổ máy và chờ tầm vài phút để hộp số tự hạ nhiệt. Thông thường, trên màn hình đa thông tin nằm ngay sau vô lăng cũng sẽ thông báo thời gian cần để hộp số nguội.

Ý tưởng về hệ thống truyền động ly hợp kép được đưa ra lần đầu vào thế kỷ 19. Trải qua một thời gian dài, hộp số ly hợp kép DCT liên tục được cải thiện và ngày càng trở nên hoàn thiện hơn. Nhờ những ưu điểm như cấu tạo đơn giản, nguyên lý vận hành linh hoạt, tăng tốc nhanh và tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả,... khiến hộp số ly hợp kép DCT được ưa chuộng, ứng dụng phổ biến trong ngành công nghiệp ô tô ngày nay.