Lái xe ô tô an toàn - Kinh nghiệm sống còn cho các tay lái

Với điều kiện giao thông Việt Nam, các tay lái có thể gặp phải rất nhiều tình huống gây mất an toàn mà chưa biết cách xử lý

1. Để lái xe ô tô an toàn, bạn buộc phải có những điều gì?

Làm sao để lái xe ô tô an toàn, tránh các tình huống mất kiểm soát là một câu hỏi mà nhiều tay lái muốn biết, đặc biệt là các tay lái mới... Sau đây là các khuyến cáo từ các chuyen gia An Toàn Giao Thông dành cho các anh em lái xe ô tô, nhất là những tay lái trẻ, chưa có kinh nghiệm:

• Điều đầu tiên là bạn phải có bằng cấp đào tạo (khi thi cấp GPLX) song hành với công tác tự học, nghiêm túc nghiên cứu, quan sát, rút kinh nghiệm để có được kiến thức, kỹ năng điều khiển phương tiện đạt trình độ cao với loại xe ô tô mà mình lái.

• Người lái phải có khả năng phán đoán nhạy bén và đánh giá đúng tình huống có thể gặp trên đường khi lái xe, kỹ năng nảy đặc biệt hữu dụng lúc qua giao lộ hoặc khi điều khiển xe tránh xe ô tô ngược chiều. Đây là tố chất cực kỳ quan trọng đòi hỏi phải có ở người lái xe.

  
  Người lái xe phải có bằng cấp đào tạo (khi thi cấp GPLX) song hành với công tác tự học, nghiêm túc nghiên cứu, quan sát, rút kinh nghiệm
   

• Người lái xe càng cẩn trọng và bình tĩnh thì lái xe càng an toàn, nhất là trong trường hợp phát sinh các sự cố hiểm nghèo “bất khả kháng” sẽ giúp bạn biết “lựa chọn tai nạn” để giảm thiểu thương vong, hạn chế va đập hư hại cho xe.

• Để luôn luôn minh mẫn và phản xạ nhanh nhạy thì buộc người lái phải luôn trong trạng thái toàn bộ cơ thể luôn sẵn sàng, hay cụ thể hơn là cơ thể được nghỉ ngơi đúng mực và tư thế ngồi hợp lý. Tay lái phải ngồi lái xe trong tư thế thoải mái nhất có thể, không bó buộc, co ro và phải “lắng nghe, cảm nhận” chiếc xe của mình bằng cả cơ thể. Tuy nhiên, người lái cũng không được lựa chọn tư thế quá “thư giãn” nhằm tránh xao lãng, mất đi cảm nhận.

2. Những kinh nghiệm giúp bạn điều khiển xe an toàn hơn

Ngoài những yêu cầu bắt buộc cơ bản cần có phía trên, người lái xe cũng cần có kinh nghiệm trong một số trường hợp cụ thể để có thể điều khiển xe an toàn:

2.1. Chỉnh gương chiếu hậu đúng góc để giảm thiểu điểm mù 

Nếu hình ảnh phản chiếu trong gương chiếu hậu ngoài phần lớn là hình ảnh hông xe của chính bạn thì có nghĩa là bạn căn chỉnh góc chưa đúng. Trước khi khởi hành, người lái nên nhìn vào gương và chỉnh góc sao cho có thể quan sát được góc rộng nhất phía sau.

Chỉnh gương chiếu hậu đúng góc để giảm thiểu điểm mù, từ đó điều khiển xe an toàn hơn

2.2. Đặt bàn chân điều khiển theo kiểu chữ V 

Vị trí đặt chân hợp lý để có thể thao tác điều khiển xe thuận tiện nhất là chân trái đặt lên trên bàn đạp côn (trên xe số sàn) hoặc bệ đỡ (trên xe số tự động). Đặt cố định gót chân phải tại một điểm, xoay phần còn lại của bàn chân phải kiểu chữ V di động giữa hai bàn đạp chân phanh, chân ga.

Vị trí đặt chân hợp lý để có thể thao tác điều khiển xe thuận tiện

2.3. Tránh chạy xe ngay gần các xe tải, xe container

Nếu gặp các xe tải, xe khách lớn đang di chuyển trên đường thì hãy tránh ra xa và giữ lái chắc vì luồng khí xoáy sau những chiếc xe kích cỡ lớn này rất nguy hiểm. Không chỉ vậy, các xe này sẽ dễ chắn mất tầm quan sát của bạn, khiến bạn không thể phát hiện và xử lý kịp những tình huống bất ngờ nếu có một xe khác cắt ngang hoặc lao tới ngược chiều. Nếu như các xe này đang chở đồ vật nặng, việc chạy quá gần cũng có thể khiến bạn gặp tai nạn khi đồ vật trên xe bất thình lình rơi xuống.

Chạy xe gần các xe kích cỡ lớn rất nguy hiểm và bị hạn chế tầm quan sát

2.4. Biết cách xử lý khi xe ô tô bị thiếu lái, thừa lái khi vào cua

Ô tô bị thiếu lái (Understeer) hay thừa lái (Oversteer) khi vào cua đều là những trường hợp cực kỳ nguy hiểm. Nếu đang lái xe trên địa hình đường trơn trượt, đường ướt, người lái xe không nên tăng tốc quá nhanh. Việc duy trì tốc độ an toàn, ổn định sẽ giúp bạn tránh phần lớn nguy cơ trượt bánh.

Lưu ý: nếu xe ô tô bị trượt bánh, không được nhả chân ga hoặc chân phanh quá nhanh mà nên nhả chậm, từ từ.

Nếu xe của bạn bị trượt bánh trước do thiếu lái, hãy giảm tốc bằng cách nhả từ từ chân ga nhưng không được đạp phanh dồn dập, hấp tấp. Ở những xe có hệ thống chống bó cứng phanh ABS, tài xế có thể sử dụng phanh, nhưng chỉ là từ từ đạp nhẹ, chứ không đạp căng hết mức. Trả tay lái đôi chút về hướng thẳng hoặc gần thẳng, giúp chiều lăn và trượt của lốp xe gần trùng nhau, qua đó có thể lấy lại độ bám đường của lốp xe nhanh hơn. Sau khi xe đã từ từ giảm tốc an toàn và nhận thấy độ bám đường đã trở lại ổn định, tài xế mới đánh lái theo đúng hướng vào cua để xe tiếp tục hành trình.

 
Biết cách xử lý khi xe thừa lái, thiếu lái là một kỹ năng quan trọng để có thể lái xe ô tô an toàn

Nếu bị xe trượt bánh sau do thừa lái, người lái nên định hình, xác định lại hướng muốn đi tới. Khi đã xác định được chính xác hướng muốn tới, người lái đánh lái ngược về phía hướng đó để chống lại hiện tượng quay ngang, xoay tròn của xe, ngăn không để xe bị lật. Để có thể lấy lại độ bám đường cho bánh sau, tài xế có thể đạp mớm chân ga.

2.5. Thao tác cầm vô lăng đúng cách

Vị trí cầm vô lăng an toàn, dễ kiểm soát và thao tác thoải mái nhất là 9 giờ - 3 giờ. Đây cũng là tư thế cầm lái tốt nhất giúp tay bạn đỡ mỏi nhất khi phải điều khiển xe trong thời gian dài.

2.6. Duy trì tốc độ phù hợp và khoảng cách hợp lý với các phương tiện khác

Khi đi học lái xe, quy tắc này lúc nào cũng được nhấn mạnh nhiều lần, vì thế tay lái nào cũng biết điều cơ bản này. Nhưng khi đã có bằng lái thì không phải lái xe nào cũng tuân thủ theo. Chạy xe ở tốc độ quá thấp hoặc cao hơn những xe xung quanh, đi quá sát đuôi xe người khác là điều nguy hiểm và có thể gây tai nạn. Chạy xe ẩu, quá tốc độ là nguyên nhân hàng đầu gây ra các vụ va chạm xe hoặc tai nạn giao thông. Chính vì thế, tài xế phải tuân theo các giới hạn tốc độ được quy định trong khu vực giao thông là điều vô cùng quan trọng.

Nếu như xe đi trước bất chợt phanh gấp hoặc va chạm thì rất có thể bạn không kịp thời xử lý tình huống, dễ xảy ra va chạm với xe đó. Duy trì tốc độ và khoảng cách hợp lý là một cách khôn ngoan để lái xe ô tô an toàn, kịp thời “hóa giải” những tình huống đột ngột trên hành trình.

Tài xế cần duy trì tốc độ phù hợp và khoảng cách hợp lý với các phương tiện khác

2.7. Không sử dụng chân trái để đạp phanh

Kỹ thuật đạp phanh bằng chân trái là kỹ thuật khó, đòi hỏi phải có sự luyện tập và thực hành lâu dài, thường xuyên. Thông thường chỉ có các tay đua xe chuyên nghiệp mới sử dụng chân trái để đạp phanh. Bởi những tay lái thành thạo đạp phanh chân trái có thể quay xe nhanh hơn bằng việc giữ được tốc độ động cơ và tốc độ xe trong mức cần thiết, đồng thời nắm được kiểm soát của độ trượt của bánh sau. Tuy nhiên, khi tham gia giao thông thì không nên đạp phanh chân trái, bởi bạn không thể biết chắc chắn được liệu mình có thực hiện chính xác mọi thứ và tránh được va chạm xảy ra hay không.

Không sử dụng chân trái để đạp phanh mà hãy dùng chân phải

2.8. Không điều khiển xe ô tô khi say rượu, bia

Khi say bia, rượu, cơ thể của bạn sẽ uể oải, mệt mỏi, đầu óc không còn tập trung, tỉnh táo, dễ buồn ngủ. Vì thế các phán đoán của bạn sẽ kém chính xác và sự phản ứng của cơ thể cũng trì trệ, chậm chạp hơn, đây không phải là trạng thái tốt để điều khiển phương tiện giao thông. Nếu biết trước sẽ phải uống rượu, bia khi tụ tập, liên hoan, hãy gọi taxi thay vì tự lái xe tới chỗ hẹn. Hoặc việc uống say nằm ngoài kế hoạch, bạn có thể nghỉ lại hoặc để xe lại và bắt taxi về nhà hoặc nhờ bạn bè, người quen đủ tỉnh táo lái xe đưa bạn về nhà.

Không điều khiển xe ô tô khi say rượu, bia

2.9. Luôn thắt dây an toàn khi ngồi trên xe ô tô

Tài xế cũng như hành khách khi ngồi trên xe đều phải tuân theo các hướng dẫn về bảo hộ an toàn, điển hình là thắt dây đai an toàn. Dây an toàn thoạt nhìn rất đơn giản đã được chứng minh là có thể cực kỳ hữu dụng, có thể cứu sống bạn trong các vụ va chạm xe. Ngay cả một chiếc xe di chuyển với tốc độ chậm nhưng bất ngờ gặp tai nạn cũng có thể gây ra thương tích nghiêm trọng nếu người ngồi trong xe không sử dụng dây an toàn.

Luôn thắt dây an toàn khi ngồi trên xe ô tô

2.10. Hãy cẩn trọng, đề phòng khi lái xe dưới điều kiện thời tiết xấu

Tầm nhìn kém do trời tối, sương mù, tuyết hoặc mưa lớn và gió to có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Theo kinh nghiệm lái xe ô tô an toàn, nếu thời tiết quá bất lợi, bạn nên tìm một nơi dừng xe và trú ẩn an toàn cho đến khi tình hình thời tiết quang đãng và đường dễ đi hơn.

Lái xe ô tô an toàn vượt qua vùng nước ngập

• Giảm tốc độ xe hoặc dừng hẳn trước khi tiến vào vùng nước ngập.

• Hãy bật đèn báo nguy hiểm và đèn chiếu sáng trước khi lội nước để có thể tăng mức độ đánh giá độ sâu của vùng nước đó.

• Không sử dụng điều hòa vì khi xe ngập nước mà cánh quạt hút gió hoạt động thì sẽ dẫn nước đi vào sâu hơn trong khoang động cơ xe.

• Chuyển về số 1 (xe hộp số sàn) hoặc số tay về mức thấp (xe hộp số tự động) D1 hoặc L1 đồng thời cố gắng giữ vòng tua máy ở mức cao nhất có thể.

• Cố gắng không di chuyển quá nhanh để tránh tình trạng nước ngập tràn qua khe hở họng gió và nắp ca pô, vào khoang động cơ, nhưng cũng không nên đi quá chậm và nhấn ga không đều, có thể khiến nước tràn vào ống xả làm chết máy.

• Khi đã thoát khỏi chỗ ngập nước, bạn cần đi tiếp thêm một đoạn, rà phanh để đẩy bớt nước trên đĩa phanh, sau đó xuống kiểm tra một lượt động cơ, gầm xe.

• Trường hợp đi vào vùng ngập nước và không may xe bị chết máy, cách tốt nhất là gọi dịch vụ cứu hộ kéo xe về hãng hay gara để kiểm tra, tuyệt đối không được cố gắng khởi động lại động cơ vì sẽ gây ra tình trạng thuỷ kích cho xe, thiệt hại sẽ càng lớn hơn.

• Khi xe bị chết máy, bạn hãy quan sát mực nước ngập xe đã vượt qua mép sàn xe hay chưa, nếu cao hơn thì không nên mở cửa xe, nước sẽ tràn vào bên trong khoang nội thất, làm hư hại các hệ thống điện tử, nội thất bên trong xe của bạn.

  
  Lái xe ô tô an toàn vượt qua vùng nước ngập

Lái xe ô tô an toàn trời mưa gió

• Khi có mưa, tầm quan sát bị hạn chế thì bạn nên bật đèn, giảm tốc độ, lái xe cẩn thận, quan sát kỹ, kiểm tra kỹ cửa xe... Đường mưa ướt nước sẽ rất trơn, do đó kinh nghiệm điều khiển xe an toàn trong điều kiện trời mưa này là bạn phải xử lý phanh, đánh lái, xi-nhan sớm hơn, giữ khoảng cách xe xa hơn với xe cùng chiều, dùng cần gạt mưa và sấy kính với chế độ phù hợp để duy trì tầm nhìn tốt nhất.

• Không chạy xe quá nhanh, nếu thấy xe tròng trành kém bám đường, nhớ giữ lái thẳng và giảm ga, tuyệt đối không nhấn chân phanh trong trường hợp này.

• Tránh không cho xe chạy nhanh qua những vũng nước đọng trên đường.

• Nên chú ý đến phanh xe, khi bị ướt các má phanh sẽ ăn lệch hoặc không ăn sẽ gây nguy hiểm cho bạn nếu phanh gấp, thay vào đó tài xế nên rà nhẹ vào chân phanh để loại bớt nước, giúp chúng khô trở lại.

• Nếu đi ngược chiều gió thì phải xử lý nhanh và dứt khoát hơn. Nếu đi cùng chiều gió thì chạy xe chậm hơn và phanh sớm hơn. Thận trọng giảm tốc khi xe vào cua vì khi đó xe rất dễ bị nghiêng và có nguy cơ bị lật.

  
  Để điều khiển xe an toàn trong trời mưa gió, điều quan trọng nhất là không được đi nhanh và phải chú ý quan sát

Điều khiển xe an toàn ban đêm

Chạy xe vào ban đêm nguy hiểm hơn ban ngày vì tầm quan sát bị thu hẹp rất nhiều, nhất là khi trên đường thiếu đèn cao áp hoặc chạy xe trên đường quê. Khi trời nhá nhem, người lái nhớ bật đèn đờ-mi, giảm tốc và tháo bỏ kính râm. Khi trời tối hẳn thì bật đèn phù hợp, sử dụng tín hiệu đèn là chính khi tránh/vượt xe, không đi tiếp nếu chất lượng chiếu sáng của đèn không đảm bảo.

Để tránh bị lóa mắt, khắc phục khoảng mù, hãy luôn nhìn vào đường chân của bóng tối trên nền đường. Nếu gặp xe ngược chiều thì bật đèn cốt, không nhìn trực tiếp vào đèn pha xe đó, thay vào đó hãy nhìn chéo sang phải vào cạnh đường, vạch sơn trắng hoặc hàng cọc tiêu bên đường để căn lái, khi đến ngang nhau mới bật ngay đèn pha để quan sát đường. Chỉ dừng xe khi thật sự cần thiết, khi dừng nhớ tắt đèn pha, chỉ để lại đèn cốt và đèn cảnh báo.

Điều khiển xe an toàn ban đêm

Kỹ năng lái xe ô tô an toàn lúc trời nắng chói

Thường gặp trường hợp này khi lái xe vào thời điểm sáng sớm hoặc xế chiều. Để tránh bị chói mắt, người lái xe nên lau kính trước sạch sẽ, sử dụng kính râm và tấm che nắng. Nếu xe ngược chiều hoặc xe đi ngay sau bạn bị chói nắng thì nên cẩn trọng trước khi rẽ vì có thể họ bị chói sẽ khó phát hiện ra bạn đang ra tín hiệu rẽ bằng cách bật đèn xi-nhan. Bạn nên đi tốc độ vừa phải vì tầm nhìn đang bị hạn chế.

Để tránh bị chói mắt, người lái xe nên lau kính trước sạch sẽ, sử dụng kính râm và tấm che nắng

2.11. Tập trung tinh thần để có thể điều khiển xe an toàn 

Sử dụng điện thoại di động trong khi điều khiển xe là hành vi nguy hiểm, đã gây ra nhiều số tai nạn xe cộ. Hãy đảm bảo rằng bạn hoàn toàn tập trung vào việc lái xe, bất kể những gì xung quanh đang xảy ra. Bạn cũng cần tránh việc ăn uống, trang điểm hoặc nghe nhạc lớn trong khi điều khiển phương tiện.

2.12. Tránh lái xe khi buồn ngủ 

Hãy chắc chắn rằng bạn chuẩn bị lái xe với tinh thần minh mẫn bằng cách ngủ đủ giấc trước khi lái xe, đặc biệt là khi hành trình sắp đi là hành trình dài. Chỉ vài giây ngủ thiếp đi trong khi đang lái xe có thể sẽ gây ra thảm họa. Tránh dùng thuốc có tác dụng phụ khiến bạn buồn ngủ trước khi lái xe bởi điều này cũng có thể làm giảm tầm nhìn, khả năng quan sát và lái xe của bạn.

Chỉ vài giây ngủ thiếp đi trong khi đang lái xe có thể sẽ gây ra thảm họa

Tình huống hoặc tình thế khẩn cấp trong giao thông có thể xảy ra với tất cả mọi người vào bất kỳ lúc nào. Ngay cả những bác tài lâu năm dày kinh nghiệm, những chiếc xe đã được chuẩn bị tốt vẫn có thể gặp khó khăn khi xử lý các tình huống này. Nhưng trên hết, điều quan trọng nhất để lái xe ô tô an toàn vẫn là giữ cho mình sự bình tĩnh, tỉnh táo để có thể đưa ra quyết định đúng nhất. Đừng quên theo dõi IMATS để cập nhật những thông tin mới nhất, bổ ích về lái xe ô tô.