Nguyên nhân và cách xử lý xe ô tô mất phanh

Bất kỳ xe ô tô nào cũng có thể rơi vào tình huống mất phanh

1. Nguyên nhân xe ô tô mất phanh là gì?

Để sớm phát hiện và phòng ngừa việc ô tô bị mất phanh gây mất kiểm soát, tài xế cần tìm hiểu các nguyên nhân có thể dẫn đến ô tô mất phanh.

1.1. Xe mất phanh do mất áp suất dầu phanh

Mất áp suất dầu phanh là một trong những lý do phổ biến nhất khiến xe mất phanh. Phanh ô tô hoạt động theo cơ chế nhờ vào áp suất thủy lực bên trong hệ thống. Nếu dầu phanh trong đường ống dẫn dầu phanh hoặc xi lanh bị rò rỉ thì hệ thống phanh sẽ thiếu hụt áp lực cần thiết để thực hiện việc giảm tốc. Hậu quả là phanh xe bị chậm, quãng đường phanh dài hơn hoặc thậm chí xe bị mất phanh. Thông thường khi áp suất dầu phanh xuống thấp, đèn báo lỗi phanh sẽ cảnh báo người lái bằng cách bật sáng.

Mất áp suất dầu phanh là một trong những lý do phổ biến nhất khiến xe mất phanh

Xe bị thiếu phanh dầu do rò rỉ hoặc đã lâu không được thêm dầu sẽ dẫn đến mất áp suất dầu phanh. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến rò rỉ dầu phanh, thường thấy nhất là do phớt cao su hay đường ống phanh bị mòn, rách, hở… Lúc này, người lái xe cần tiến hành kiểm tra, rà soát lại toàn bộ hệ thống phanh để tìm ra nơi bị rò rỉ dầu phanh và cách khắc phục.

1.2. Có không khí lọt vào hệ thống phanh gây mất phanh

Khi sử dụng chân phanh thấy phanh yếu hoặc không hiệu quả thì có thể do có không khí đi vào trong hệ thống phanh. Không khí lọt vào đường ống dẫn dầu phanh dẫn tới tắc nghẽn đường ống, áp suất trong đường ống không đủ để hệ thống phanh hoạt động. Cách xử lý nhanh trong trường hợp này là loại bỏ bọt khí bằng cách xả gió hệ thống phanh.

Có không khí lọt vào hệ thống phanh gây mất phanh

1.3. Xe mất phanh do phanh ABS bị lỗi

Phanh ABS bị lỗi cũng là một nguyên nhân khiến xe mất phanh, tuy nhiên nguyên nhân này khá hiếm gặp. Phanh ABS là hệ thống có công dụng hỗ trợ chống bó cứng phanh xe, giúp đảm bảo tính an toàn khi xe phanh gấp mà không để bánh xe bị trượt dài trên đường. Các dòng ô tô hiện đại ngày nay hầu hết đều được trang bị hệ thống này. Đôi khi hệ thống chống bó cứng phanh ABS bị lỗi làm ngăn cản bộ phận van nạp/ xả thực hiện thao tác đóng/ mở khiến cho xe ô tô bị mất phanh. Ngoài ra, chất bẩn lẫn bên trong dầu phanh rất có thể đã lọt vào bộ điều khiển, tác động lên van nạp/ xả, ngăn không cho van thực hiện thao tác đóng/mở khiến cho xe mất phanh.

Phanh ABS là hệ thống có công dụng hỗ trợ chống bó cứng phanh xe, xe có thể mất phanh do ABS bị lỗi

1.4. Thói quen lái xe không tốt dẫn đến xe bị mất phanh

Trong quá trình lái xe, nếu như tài xế đạp phanh liên tục trong thời gian dài dễ dẫn đến việc bố phanh bị cháy, làm cho phanh hoạt động kém hiệu quả, thậm chí xe có thể bị mất phanh. Để tránh việc xe mất phanh, lái xe cần điều chỉnh lại thói quen lái xe của mình, không nên đạp chân phanh liên tục trong thời gian dài, thay vào đó hãy sử dụng động cơ bằng cách gài về số thấp kết hợp với phanh xe để giảm tốc độ xe một cách hợp lý.

2. Dấu hiệu ô tô bị mất phanh

Có một vài dấu hiệu cảnh bảo xe bị mất phanh. Để kịp thời khắc phục, xử lý tình trạng ô tô bị mất phanh, người lái xe cần lưu ý các dấu hiệu cảnh báo cơ bản sau đây:

- Đạp phanh xe bị hẫng chân: nếu như lái xe có cảm giác hẫng chân khi đạp chân phanh, khả năng cao là xe bị mất áp suất dầu phanh.

- Xe bị bó phanh: xe bị bó cứng phanh có thể do lò xo kéo hoặc lò xo hồi vị ở các má phanh bị hỏng, xi lanh tổng phanh bị hỏng, hành trình chân phanh không đúng, kẹt xi lanh bánh xe, hoặc ô tô mất phanh do tài xế thao tác sai,…

- Đạp phanh xe thấy trì, nặng: các dòng ô tô hiện đại thường dùng trợ lực chân không cho hệ thống phanh xe để giảm vất vả cho người lái khi đạp chân phanh. Trợ lực phanh hỏng có thể khiến bạn có cảm giác phanh đạp bị nặng.

Đạp phanh xe thấy trì, nặng có thể là dấu hiệu ô tô mất phanh

- Đạp phanh hết cỡ nhưng không thể phanh xe: trường hợp này dễ xảy ra với các dòng ô tô lắp đặt, sử dụng phanh tang trống. Khi cần đẩy piston xi lanh chính bị cong, thiếu dầu hoặc má phanh xe quá mòn sẽ xảy ra tình trạng này.

- Khi đạp phanh bị rít, có tiếng kêu ken két: đây có thể là dấu hiệu cho thấy má phanh đã bị mòn và cần được thay thế.

3. Hướng dẫn cách xử lý nhanh khi ô tô bị mất phanh

Để phòng tránh các bất thường trong hệ thống vận hành của xe dẫn đến việc xe mất phanh, tốt hơn hết là bạn nên mang xe đi kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ hoặc ngay khi thấy xe có những dấu hiệu bất thường. Tất nhiên, những tình huống vượt ngoài dự đoán vẫn có thể diễn ra và cách xử lý bình tĩnh, nhanh nhạy có thể cứu nguy cho bạn rất hiệu quả.

3.1. Không được mất bình tĩnh khi xe ô tô mất phanh

Khi rơi vào tình huống ô tô mất phanh, giữ bình tĩnh là yếu tố cực kỳ quan trọng. Sự hốt hoảng, loay hoay khi phát hiện xe ô tô bị mất phanh chỉ khiến tình huống thêm rối ren, khó kiểm soát. Thay vào đó, hãy giữ một thái độ bình tĩnh để quan sát và đưa ra giải pháp.

Không được mất bình tĩnh khi xe ô tô mất phanh

3.2. Tuyệt đối không tắt máy xe khi xe mất phanh

Khi tắt máy xe đồng nghĩa bạn cũng tắt đi trợ lực vô lăng, xe ô tô sẽ chạy tự do theo quán tính, khiến cho người lái không thể điều khiển hay kiểm soát được. Lúc này, xe tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm, nhất là trong trường hợp xe đang chạy với tốc độ cao.

Tuyệt đối không tắt máy xe khi xe mất phanh

3.3. Quan sát tình trạng giao thông xung quanh và bật đèn cảnh báo khẩn cấp khi xe ô tô bị mất phanh

Ngay khi nhận thấy xe bị mất phanh, người lái xe cần ngay lập tức bật đèn cảnh báo cho các phương tiện và người tham gia giao thông khác, đồng thời quan sát diễn biến xung quanh xe để tránh gây va chạm. Thao tác báo hiệu khẩn cấp nhằm mục đích để các phương tiện và người đang cùng lưu thông chú ý và chủ động tránh đường. Nếu ghế phụ hoặc ghế sau của xe mất phanh có người ngồi cùng thì nên hét to, vẫy khăn để báo hiệu cho các phương tiện khác.

Ngay khi nhận thấy xe bị mất phanh, người lái xe cần ngay lập tức bật đèn cảnh báo

3.4. Hãy thử phanh khẩn cấp khi xe mất phanh

Nếu xe được cài đặt hệ thống phanh khẩn cấp, tài xế hãy sử dụng phanh khẩn cấp để xử lý ô tô bị mất phanh. Tuy nhiên, tài xế nên kéo phanh khẩn cấp từ từ, nhẹ nhàng nhưng vừa đủ lực. Nếu kéo phanh khẩn cấp quá mạnh, quá nhanh có thể gây tác dụng ngược lại, làm khóa bánh, gây hiện tượng trượt, mất lái.

3.5. Đạp chân phanh liên tục để xử lý nhanh tình huống ô tô mất phanh

Dù xe ô tô rơi vào tình huống bị mất phanh, người lái xe vẫn nên thử đạp chân phanh liên tục vì có thể xe chỉ bị mất áp suất dầu phanh nên mất phanh tạm thời. Thao tác đạp phanh liên tục có thể giúp tài xế lấy lại được áp suất dầu phanh.

Dù xe ô tô rơi vào tình huống bị mất phanh, người lái xe vẫn nên thử đạp chân phanh liên tục

Ngoài ra, nếu khi đạp phanh mà nhận thấy bàn đạp bị cứng, không thể đạp hết mức hay đạp sâu thì nguyên nhân gây ra ô tô mất phanh có thể do vật cản kẹt vào phần bàn đạp, hoặc vướng vào thảm sàn. Khi đó, tài xế chỉ cần loại bỏ vật cản ra và phanh xe trở lại bình thường.

Trong trường hợp xe ô tô bị mất phanh, người lái xe vẫn nên đạp chân phanh nhiều lần để cảm nhận áp suất phanh. Nếu như ống dẫn bị tắc, việc đạp phanh nhiều lần sẽ khiến cho phanh phục hồi hoặc có thể giúp kích hoạt hệ thống chống bó cứng phanh ABS của xe. 

Khi tài xế đạp phanh nhưng không bị cứng, nặng mà có cảm giác mềm và bàn đạp phanh bị thấp thì rất có thể nguyên nhân ở đây là do sự cố đường ống dẫn dầu. Lúc này, tài xế cần đạp phanh xe nhiều lần.

3.6. Sử dụng phanh tay

Ngoài phanh chân, các xe ô tô còn được trang bị hệ thống phanh khác nữa là phanh tay. Bộ phận phanh tay được thiết kế để sử dụng khi điều khiển cho xe dừng hẳn, nhưng trong các trường hợp khẩn cấp, tài xế vẫn có thể dùng phanh tay để tạo thêm lực hãm.

Trong các trường hợp khẩn cấp, tài xế vẫn có thể dùng phanh tay để tạo thêm lực hãm

Song, phanh tay không được dùng khi xe đang chạy tốc độ cao mà chỉ được phép áp dụng khi tốc độ xe rất thấp. Khi xe đang chạy ở tốc độ cao mà tài xế kéo phanh tay thì có thể khiến xe bị khóa bánh, mất độ ma sát bám đường, bị trượt dài trên đường, thậm chí có nguy cơ mất lái, xe bị văng.

Thêm vào đó khi kéo phanh tay, lái xe cũng nên chú ý dùng đủ lực, không được quá nhanh hay quá mạnh, cần phải chú ý kết hợp phanh theo ngưỡng, vừa kéo vừa nhả phanh. Nếu thấy xe bắt đầu có dấu hiệu mất lái thì nên thả phanh tay ra ngay.

3.7. Chuyển xe về số thấp khi xe ô tô bị mất phanh

Tài xế có thể xử lý ô tô bị mất phanh bằng cách tận dụng phanh động cơ khi chuyển xe về số thấp. Đối với các dòng xe hộp số tự động, người lái xe chỉ cần chuyển về chế độ bán tự động, chế độ số thấp hoặc chuyển số qua lẫy chuyển số nằm trên vô lăng. Đôi với xe hộp số sàn, người lái xe chỉ cần chuyển cần số xe về số 1 hoặc 2.

Chuyển xe về số thấp khi xe ô tô bị mất phanh

Mặc dù vậy, nếu xe đang chạy ở tốc độ cao nhưng bị chuyển đột ngột về số thấp có thể khiến xe bị vỡ máy và phá hủy hệ thống truyền động. Vì thế, tài xế không nên đổi về số thấp ngay từ đầu mà hãy chuyển số theo từng cấp một hoặc 2 cấp một.. Ví dụ xe đang ở số 5 thì chỉ có thể đưa về số 4 hoặc 3, chờ khi xe ổn định hơn thì tiếp tục chuyển số thấp hơn. Không được chuyển từ số 5 về luôn 2 hoặc 1.

3.8. Chủ động va chạm để xử lý ô tô bị mất phanh

Khi xe ô tô bị mất phanh, người lái xe nên cố gắng chủ động lái xe vào các đoạn đường vắng, đường lên dốc, đường gập ghềnh, nhiều sỏi đá… để xe giảm tốc, tránh va chạm xuống mức tối thiểu hoặc cũng có thể kết hợp dùng cách đánh võng.

Trong trường hợp bất khả kháng, tài xế có thể lựa chọn cách xử lý tình huống ô tô bị mất phanh bằng cách cuối cùng là đâm xe vào vật cản để xe dừng lại, lưu ý quan sát chọn các vật cản để đâm vào như bụi cây, dải phân cách, vũng nước, cho xe lao xuống ruộng… tránh xa các khu dân cư đông đúc, phương tiện, nhà cửa.

Khi mất phanh, tài xế hãy chủ động lái xe vào đường vắng, đường lên dốc

Bất kỳ xe ô tô nào cũng có thể rơi vào tình huống mất phanh trong khi di chuyển trên đường. Hãy luyện tập để thành thạo các phương pháp xử lý và bình tĩnh khắc phục nếu tình huống bất ngờ xảy ra. Thêm vào đó, để ngăn ngừa ô tô mất phanh, tài xế nên thường xuyên đưa ô tô đi bảo dưỡng, kiểm tra định kỳ đồng thời phải điều khiển xe ở tốc độ vừa phải khi tham gia giao thông, không phóng nhanh vượt ẩu để có thể kiểm soát tốt và lái xe an toàn.