Lái xe ô tô số tự động - những nguyên tắc vàng không thể bỏ qua

Ô tô số tự động được sử dụng phổ biến hơn hẳn so với các xe số sàn nhờ tính tiện dụng

1. Tìm hiểu khái niệm về xe ô tô số tự động

Xe số tự động (còn có tên gọi là AT: Auto Transmission)  là xe có khả năng được điều chỉnh sang số hoàn toàn tự động, giúp người lái xe giản lược các thao tác tăng giảm số bằng tay. Ô tô số tự động được đánh giá là dễ sử dụng hơn nhiều so với xe ô tô số sàn có hệ thống bánh răng truyền động thủ công,buộc người lái phải thực hiện thao tác ngắt côn trước rồi mới được chuyển số xe thông qua cần số tay. Hệ thống ô tô số tự động sẽ tự động điều chỉnh tăng giảm số xe để phù hợp với người lái cũng như tương ứng với tốc độ khi xe chạy.

Ô tô số tự động sử dụng hộp số tự động được phân ra làm hai loại hộp số chính bao gồm:

• Hộp số tự động có cấp (AMT và AT), AT là hộp số được sử dụng phổ biến trên các loại xe ô tô  hiện nay.

• Hộp số tự động vô cấp CVT (được truyền động bằng dây đai kim loại) hay còn có tên gọi là hộp số biến thiên vô cấp, thường được bắt gặp trên các dòng xe ô tô cỡ nhỏ có giá rẻ.

  
  Xe số tự động (còn có tên gọi là AT: Auto Transmission)  là xe có khả năng được điều chỉnh sang số hoàn toàn tự động

Thuận tiện, dễ lái, tiết kiệm thao tác và công sức là những ưu điểm nổi trội của xe số tự động được nhiều lái xe chứng thực. Khi vận hành xe tự động, người lái chỉ cần lên xe, nổ máy, nhả chân phanh và đạp chân ga, không cần lo lắng tình huống xe bị tắt máy, hay tốc độ của xe ở mỗi số như thế nào. Thay vào đó, bạn gần như chỉ cần quan tâm tới chân phanh và chân ga. Tuy nhiên cũng vì ỷ lại vào ưu điểm này, mà phần lớn những người lái ô tô số tự động chưa thật sự quan tâm đúng và đủ đến hướng dẫn lái ô tô số tự động an toàn.

2. Những bộ phận, ký hiệu bạn cần nắm vững khi điều khiển xe số tự động

Xe số tự động có bộ phận chân côn không? Chân côn là điểm khác biệt lớn nhất khi so sánh giữa ô tô số sàn và ô tô số tự động.  Xe số tự động sở hữu chân côn tự động nên bạn không cần phải lo đến việc điều khiển chân côn mà chỉ cần thao tác với chân phanh và chân ga. Chân phanh và chân ga là hai bộ phận đặc biệt mà bạn phải cực kỳ lưu ý. Ngỡ như đơn giản, nhưng đã có không ít tai nạn xảy ra với nguyên nhân là do người lái nhầm lẫn giữa hai bộ phận này, hoặc do tâm lý không vững nên đã đạp nhầm chân ga thay vì chân phanh.

Hình ảnh chân côn - chân phanh - chân ga ở xe số sàn, trong khi xe số tự động sẽ không có chân côn

Vì xe số tự động đơn giản hơn khi điều khiển, nên bộ ký hiệu của nó cũng rườm rà và khó nhớ hơn so với xe số sàn. Nhưng việc điều khiển sẽ dễ dàng hơn một khi lái xe đã nằm lòng được ý nghĩa các ký hiệu. Cụ thể:

• P (Park) - Đỗ xe - Sử dụng khi người lái có ý định đỗ xe lâu tại một điểm

• R (Reverse) - Số lùi - Sử dụng để điều khiển xe chạy lùi, lùi đỗ xe 

• N (Neutral) - Về số mo, ngắt truyền động hộp số - Sử dụng khi xe của bạn cần kéo xe cứu hộ 

• D (Drive) - Số tiến - Sử dụng để điều khiển xe di chuyển về phía trước

Tuỳ thuộc vào từng dòng xe, nhà sản xuất sẽ thêm vào các ký hiệu khác được đề cập cụ thể đối với hướng dẫn học lái ô tô số tự động của từng dòng:

• M (Manual): (+ -) Hoạt động giống như số sàn, cho phép xe chuyển sang các số 1, 2, 3, 4, 5 và ngược lại.

• S (Sport): Số thể thao, hoạt động gần tương tự như chế độ M

• D1 (Drive 1), D2 (Drive 2): Sử dụng khi xe đi với tốc độ chậm, đường khó đi hoặc xe đang tăng tốc. Một trong những công dụng quan trọng nhất của khi kích hoạt tính năng này là hãm số giúp đổ đèo an toàn.

• OD (Overdrive): Số sử dụng để về số khi xe chuẩn bị tăng tốc để vượt.

• L (Low): Số thấp, sử dụng cho các trường hợp xe tải hàng nặng, lên dốc, xuống dốc.

• B (Brake): Số hãm, sử dụng để hãm tốc độ xe bằng động cơ khi xe xuống dốc, thường có trên các hộp số tự động vô cấp

  
  Một số dòng xe số tự động còn có thêm bộ ký hiệu mở rộng trên hộp cần số

3. Các lưu ý để lái ô tô số tự động an toàn

Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình lái xe số tự động an toàn, mà ngay cả những tài xế cứng tay nhiều năm cũng luôn phải nằm lòng và thao tác vững.

3.1. Chuẩn bị trước khi lái xe số tự động

• Điều chỉnh gương quan sát, vị trí ghế ngồi: Bạn cần phải chỉnh gương quan sát sao cho có được tầm nhìn tốt nhất và tư thế, vị trí ghế ngồi sao cho thoải mái nhất. Có như thế bạn mới an toàn và thư thái để hoàn toàn tập trung khi lái xe.

• Kiểm tra kỹ xe trước khi lái và xác định các tính năng điều khiển của xe.

• Đảm bảo tất cả các cửa xe đều đã khóa chặt để đảm bảo an toàn.

• Thắt dây an toàn theo đúng quy định cho bạn, và những người ngồi trên xe.

• Chắc chắn xe đã sẵn sàng khởi động và vận hành bằng cách kiểm tra bảng điều khiển, chắc chắn rằng không còn đèn báo sáng.

• Không nên để điện thoại làm bạn mất tập trung trong khi lái xe, tốt nhất là để điện thoại ở chế độ im lặng, hoặc chỉnh mức chuông nhỏ vừa đủ nghe.

  
  Điều chỉnh gương quan sát, vị trí ghế ngồi trước khi lái xe

3.2. Các bước cơ bản để khởi động và vận hành ô tô số tự động

Ở phần này của hướng dẫn lái ô tô số tự động, chúng tôi sẽ thông tin tới bạn những bước cơ bản để khởi động và lái xe ô tô số tự động:

• Cắm chìa khoá vào ổ khóa và khởi động xe: Đạp hết chân phanh, nhả phanh tay

• Điều chỉnh xe sang chế độ di chuyển phù hợp với mong muốn của bạn. Ví dụ, chuyển cần số sang chế độ D nếu đi tới hoặc chế độ R nếu đi lùi (bạn đọc vui lòng tham khảo lại phần ý nghĩa các ký hiệu ghi cần nhớ ở mục 2 bài viết).

• Chân phải đạp phanh và từ từ hạ hết tay phanh, trước khi cho xe di chuyển cần quan sát tình hình trước sau cẩn thận bằng gương chiếu hậu.

• Nhả chân ra khỏi phanh và từ từ nhấn sang chân ga để xe tăng tốc, cảm nhận xe di chuyển, tăng dần tới tốc độ mong muốn, đảm bảo tốc độ xe phù hợp với luật giao thông.

• Dừng đỗ xe: Sử dụng chân phải đạp bàn chân phanh cho đến khi xe dừng hẳn, kéo phanh tay và chuyển cần số sang số P, sau đó tắt động cơ.

  
  Khi lái ô tô số tự động, cần biết cách kết hợp chân phanh - chân ga thật thành thạo

4. Lưu ý 5 nguyên tắc vàng không thể bỏ qua trong lái ô tô số tự động

Xe số tự động là loại xe rất dễ dàng điều khiển di chuyển trên đường. Mặc dù vậy, nếu không thành thạo các nguyên tắc lái sẽ dễ dẫn đến những hậu quả khó lường trong quá trình tham gia giao thông. Hãy cùng IMATS tìm hiểu 5 nguyên tắc quan trọng nhất trong lái ô tô số tự động nhé:

4.1. Trong khi di chuyển, không điều chỉnh lại ghế ngồi, vô lăng, gương chiếu hậu

Trước khi lên xe bạn đã phải kiểm tra và điều chỉnh xong xuôi vị trí ghế, vô lăng và gương chiếu hậu cẩn thận. Trong quá trình di chuyển nếu cảm thấy chưa thoải mái, cần phải điều chỉnh lại thì cần dừng hẳn xe lại vào lề đường được phép dừng theo đúng luật giao thông rồi mới điều chỉnh.

Trong khi di chuyển, không điều chỉnh lại ghế ngồi, vô lăng, gương chiếu hậu

4.2. Tuyệt đối không được dùng cả hai chân để thao tác lái xe

Điểm khác biệt nhất của ô tô số tự động so với ô tô số sàn là chân côn đã được loại bỏ. Điều này tuy giúp thao tác lái dễ dàng, thoải mái hơn, không cần dùng chân trái để dẫm chân côn nữa nhưng cũng chính điều này có thể trở thành nguyên nhân của tai nạn nếu người lái xe bất cẩn.

Chỉ được dùng một chân để điều khiển lái xe số tự động

Khi lái ô tô số tự động, người điều khiển xe chỉ cần dùng chân phải để kiểm soát cả hai bộ phận chân ga và chân phanh, thay vì dùng hai chân để tránh đạp nhầm cả hai cùng lúc dễ gây ra tai nạn.

4.3. Không nhấn ga thì nhấn phanh

Nguyên tắc này đặc biệt cần chú ý đối với tài xế mới, hay tài xế vừa đổi từ ô tô số sàn sang ô tô số tự động. Khi nhả chân ga của ô tô số tự động, xe có xu hướng giữ nguyên tốc độ, thậm chí còn có thể lên số cao và tăng tốc khi xe xuống dốc, trái ngược với tính “hãm động cơ" của ô tô số sàn khi nhả chân ga. Vì thế, bạn luôn phải ghi nhớ điều chỉnh chân phanh ngay sau khi nhả chân ga khi lái xe số tự động.

Khi đang di chuyển, để tránh khi hãm tốc bất ngờ thì việc chuyển từ chân ga sang chân phanh gặp bất tiện, nếu tốc độ xe đã ổn định, không cần tăng tốc, tài xế nên đặt hờ chân phải ở vị trí chân phanh luôn.

4.4. Không được chuyển số sang N khi xe đang lăn bánh

Thao tác chuyển số từ D sang N khi xe đang lăn bánh sẽ dễ làm giảm tuổi thọ của hộp số xe và gây nguy hiểm cho người lái khi khó kiểm soát tốc độ của xe. Nếu chuyển về số N trong lúc xe đang lăn bánh, đặc biệt là khi đổ dốc hay dừng đèn đỏ sẽ khiến cho xe chạy trớn đà lên phía trước. Nhiều người cho rằng chuyển số về N sẽ giúp xe tiết kiệm nhiên liệu tốt hơn, nhưng thực tế thì về lâu về dài sẽ không tốt cho các chi tiết, bộ phận nằm bên trong hộp số.

Không được chuyển số sang N khi xe đang lăn bánh

4.5. Làm quen với xe số tự động thật nhuần nhuyễn trước khi sử dụng

Đây là nguyên tắc bất thành văn áp dụng cho lái bất kỳ dòng xe nào. Mặc dù xe số tự động được thiết kế giúp người lái thao tác điều khiển xe thuận tiện, dễ dàng, thoải mái hơn. Nhưng nếu không làm quen kỹ với xe thì chính sự thuận tiện, thoải mái này lại là con dao hai lưỡi, gây chấn thương, tai nạn ngoài ý muốn.

5. Sai lầm cần tránh trong khi lái xe số tự động

Vậy khi lái ô tô số tự động, người lái xe hay mắc phải những sai lầm nào mà bạn cần lưu ý tránh:

5.1. Không bỏ quên chế độ số tay, đặc biệt khi đi đường đèo, dốc

Hiện nay, đa phần các dòng xe số tự động trên thị trường đều có chế độ chuyển số tay, số thể thao... Nhưng vì quá quen với chế độ lái D mà nhiều người lái xe thường bỏ qua, thậm chí không biết chế độ số tay này. 

Trong trường hợp bạn hay phải đổ đèo, dốc và thường xuyên sử dụng phanh, dễ làm nóng phanh, thậm chí là cháy má phanh, mất phanh. Thì khi đó, sử dụng chế độ chuyển số tay sẽ giúp bạn linh hoạt hơn nhiều trong việc thay đổi các số để hãm xe mà không cần đạp phanh nhiều.

Không bỏ quên chế độ số tay, đặc biệt khi đi đường đèo, dốc

5.2. Không được đi dép hay giày cao gót khi lái xe

Khi đi dép, người lái không có được cảm giác đầm chân, chưa kể quai dép dễ bung, tuột còn ảnh hưởng đến việc điều khiển chân ga và chân phanh. Tuyệt đối không được đi giày cao gót khi lái xe. Bởi gót giày nhọn rất dễ mắc vào thảm lót sàn xe dẫn đến việc người lái bị kẹt, khó di chuyển để chuyển từ chân ga sang chân phanh. Tốt nhất, khi lái xe, bạn nên chuẩn bị riêng một đôi giày mềm, đế giày bằng, chắc chắn.

Không được đi dép hay giày cao gót khi lái xe

5.3. Không được đặt vật dụng ở dưới sàn xe của ghế lái

Vì tính tiện lợi, nhiều lái xe đặt chai lọ, hoặc các vật dụng khác dưới sàn xe. Tuy nhiên, điều này chắc chắn sẽ khiến bạn gặp nhiều bất tiện hơn khi điều khiển chân ga và chân phanh. Vậy nên, lưu ý hãy đặt đồ đúng vị trí trên xe, ranh giới giữa “tiện" và “nguy hiểm" là rất mong manh.

Không được đặt vật dụng ở dưới sàn xe của ghế lái

5.4. Tránh ấn nút khoá trên cần số quá thường xuyên

Việc thường xuyên ấn nút khóa trên cần số sẽ vô tình vô tình làm chuyển cần số qua vị trí R, điều này cực kỳ gây nguy hiểm, đặc biệt là khi tài xế không nhận ra cần số đã bị chuyển sang R từ lúc nào.

Tránh ấn nút khoá trên cần số quá thường xuyên

Những lưu ý khác bạn cũng cần lưu ý trong quá trình lái xe ô tô số tự động an toàn

• Cầm vô lăng bằng hai tay, chọn tư thế thoải mái, thoải mái, linh hoạt

• Sử dụng tín hiệu xe phù hợp trong khi di chuyển

• Chỉ sử dụng chân phải, KHÔNG ĐƯỢC DÙNG CHÂN TRÁI khi lái xe

• Chú ý tới đèn báo vị trí cần số xe. Nếu đèn báo nhấp nhánh khi bạn đang điều khiển xe, có thể hộp số tự động đang có trục trặc. 

• Luôn luôn đạp chân phanh khi cần chuyển số xe.

Nếu có ý định mua xe ô tô mới hoặc đổi sang xe ô tô số tự động thì bạn cần nắm vững và thành thạo những thông tin hướng dẫn lái xe. Hy vọng qua bài viết trên đây, những thông tin IMATS cung cấp đã giúp bạn tự tin hơn trên mọi cung đường!