Tìm Hiểu, Khắc Phục Hiện Tượng Thiếu Lái Và Thừa Lái

Hiện tượng thiếu lái và thừa lái là nguyên nhân phổ biến gây ra tình huống ô tô bị mất kiểm soát tay lái

1. Xe bị thiếu lái là gì? Nguyên nhân và cách xử lý, khắc phục khi thiếu lái

Thiếu lái (tiếng Anh: Understeer) là hiện tượng khi xe vào khúc cua, xe không ôm cua theo ý muốn của người lái. Thay vào đó, xe có xu hướng đi thẳng, chệch ra khỏi hướng ngược lại của vòng cua. Hiện tượng thiếu lái có thể bị bắt gặp nhiều ở những xe có hệ dẫn động cầu trước, các xe dẫn động 4 bánh. Khi người lái xe vào cua quá nhanh, mặc dù đã đánh lái nhiều nhưng xe chuyển hướng chậm, quỹ đạo ôm cua lệch so với mong muốn của người lái.

Thiếu lái là hiện tượng rất nguy hiểm bởi xe sẽ bị chệch hướng, dễ bị lao sang phần làn đường khác hoặc thậm chí văng ra khỏi mặt đường lưu thông. Tuy nhiên hiện tượng thiếu lái vẫn dễ kiểm soát hơn và không yêu cầu quá nhiều kinh nghiệm liên quan đến các kỹ năng điều khiển xe.

Thiếu lái là hiện tượng xe có xu hướng đi thẳng, chệch ra khỏi hướng ngược lại của vòng cua

1.1. Nguyên nhân chính dẫn đến việc xe bị thiếu lái

Xe có hiện tượng thiếu lái chủ yếu là do bánh trước của xe bị trơn trượt, mất khả năng bám đường khiến cho đầu xe bị chệch khỏi quỹ đạo của vòng cua. Nguyên nhân là xe vào cua với tốc độ nhanh, do lực quán tính nên mặc dù đã đánh lái rất nhiều nhưng xe vẫn sẽ tiếp tục di chuyển hướng thẳng hoặc chuyển hướng rất ít, không đáng kể. Bên cạnh đó, nguyên nhân còn do tài xế không thể làm chủ tốc độ tốt và cua không đủ vòng để tạo ra lực hướng tâm. Điều này sẽ làm cho bánh trước bị mất ma sát. Đối với những xe ô tô sử dụng hệ dẫn động cầu trước thì bánh trước sẽ là nơi chịu lực truyền trực tiếp, dễ có khả năng bị trượt cao hơn. Trong lúc xe đang bị trượt thì không đạp phanh thật mạnh bởi việc đạp phanh sẽ dễ làm cho xe bị đẩy nhanh tốc độ và trượt ra xa hơn. Khi xe trượt ngang với mép cua thì dù có bó chặt vô lăng hết sức cũng sẽ không còn tác dụng kiểm soát hướng lái của xe.

Xe có hiện tượng thiếu lái chủ yếu là do bánh trước của xe bị trơn trượt, mất khả năng bám đường

1.2. Cách xử lý xe bị trượt vì thiếu lái khi vào cua

Cách xử lý xe bị trượt vì thiếu lái là bằng mọi cách khiến cho bánh trước có thể lấy lại được độ bám đường.

Tốt nhất các tài xế nên:

• Ngay lập tức phải nhả chân ga để xe giảm tốc từ từ. Giảm tốc từ từ để bánh xe không bị trượt và giảm lực quán tính. Tuyệt đối không được đạp phanh quá nhanh vì khi đó phanh xe bị bó cứng, hai bánh trước mất đi độ bám, làm tình huống trở nên nghiêm trọng hơn.

• Đánh vô lăng xe về hướng thẳng lái (là hướng ngược lại với hướng ôm cua, không cần đánh chính xác vị trí thẳng lái). Thao tác này nhằm làm giảm căng thẳng cho 2 bánh trước, để 2 bánh có thể lấy lại độ bám đường nhanh hơn.

• Sau khi bánh xe hoàn toàn lấy lại độ bám với mặt đường thì hãy bắt đầu đánh lái nhiều hơn về phía ôm cua.

Khi rơi vảo tình huống thừa lái, việc sử dụng ngay hệ thống chống bó cứng phanh ABS là rất cần thiết để khắc phục một cách hiệu quả. Nếu xe không thể lấy lại độ bám đường bằng việc giảm tốc độ bằng cách nhả chân ga tự nhiên thì hãy đạp nhẹ chân phanh để tăng độ ma sát cho bánh. Ngay lúc này hệ thống chống bó cứng phanh ABS sẽ phát huy tác dụng bằng cách phân bổ lực về 2 bánh sau nhằm giảm sự bó cứng phanh lên 2 bánh trước.

Cách xử lý xe bị trượt vì thiếu lái là bằng mọi cách khiến cho bánh trước có thể lấy lại được độ bám đường

2. Hiện tượng thừa lái là gì? Nguyên nhân và cách xử lý, khắc phục khi thừa lái

Thừa lái hoặc dư lái (Oversteer) là hiện tượng người lái xe đánh lái không nhiều nhưng xe bị quay vòng hoặc chuyển hướng quá nhanh và đột ngột. Thừa lái nghiêm trọng sẽ làm cho xe lăn sang một bên và bị lật. Hiện tượng xe thừa lái thường xảy ra nếu đạp ga đột ngột hoặc nhả ga, phanh gấp khi xe rẽ vào cua.

Thừa lái là hiện tượng người lái xe đánh lái không nhiều nhưng xe bị quay vòng hoặc chuyển hướng quá nhanh và đột ngột

2.1. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thừa lái

Nguyên nhân gây ra hiện tượng thừa lái chủ yếu là do bánh xe sau bị trượt khỏi quỹ đạo khi vào cua và mất đi khả năng bám đường. Lúc này, các bánh xe sau trượt thẳng theo hướng quỹ đạo cũ của xe. Trong khi đó, bánh trước vẫn tiếp tục chuyển hướng theo sự điều khiển của vô lăng. Vì vậy, đầu và đuôi của xe không chuyển động cùng một quỹ đạo quanh vòng. Bởi đầu xe sẽ quay vòng và chuyển hướng theo ý điều khiển của vô lăng, còn đuôi xe thì mất kiểm soát và trượt thẳng.

Xe dễ bị thừa lái nếu như di chuyển trong điều kiện đường trơn trượt, tài xế vào cua quá gấp, đạp chân ga sớm, giảm ga đột ngột, phanh gấp khi vào giữa khúc cua. Khi phanh gấp hoặc dừng xe đột đột, mũi xe chũi xuống làm dồn trọng lượng lên phía đầu xe, cụ thể là 2 bánh trước và giảm xóc. Lúc này, 2 bánh sau sẽ bị hẫng, mất độ ma sát bám đường, lực quán tính khiến đuôi xe bị văng theo hướng di chuyển cũ.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng thừa lái chủ yếu là do bánh xe sau bị trượt khỏi quỹ đạo khi vào cua và mất đi khả năng bám đường

2.2. Cách xử lý tình huống xe bị trượt vì thừa lái 

Tình huống xe bị thừa lái khó xử lý hơn khi xe thiếu lái rất nhiều, việc kiểm soát tay lái khi bị thừa lái cũng không hề đơn giản. Nếu xe đang di chuyển mà gặp tình huống thừa lái bạn sẽ cần tới kỹ năng đánh lái ngược để kiểm soát “văng đuôi” khi xe vào khúc cua:

• Đánh lái vô lăng ngược lại so với hướng xe ôm cua

• Đạp chân ga nhẹ nhàng và tác động 2 bánh sau để lấy lại độ ma sát bám đường

Bên cạnh đó bạn cũng cần giảm tốc độ trước khi phanh (hệ thống ABS sẽ có tác dụng hiệu quả khi triệt tiêu lực bó). Bạn cũng có thể sử dụng một số hệ thống hỗ trợ có thể giúp khắc phục được tình trạng thừa lái như giảm lực phanh hoặc phân bổ lực phanh khác nhau giữa các bánh xe. Tất nhiên không thể thiếu khả năng kiểm soát, điều khiển vô lăng, chân ga và chân phanh đúng thời điểm. Một tay lái tốt có thể kết hợp nhuần nhuyễn các kỹ năng này để cân bằng tối đa góc biến dạng của lốp trước và lốp sau, tăng ma sát bánh sau với mặt đường và hạn chế việc phanh gấp khi vào giữa cua.

Tình huống xe bị thừa lái khó xử lý hơn khi xe thiếu lái rất nhiều, việc kiểm soát tay lái khi bị thừa lái cũng không hề đơn giản

3. Cách phát hiện ô tô bị thiếu lái, thừa lái nhanh chóng

Để xác định được xe có bị hiện tượng thiếu hay thừa lái hay không, ta căn cứ vào góc trượt của mặt lốp. Khi xe chuẩn bị vào vòng cua, sẽ sinh ra một lực ma sát và phản lực cùng hướng với chuyển động trên bề mặt tiếp xúc chính của lốp xe và mặt đường. Tổng các lực này tác động làm biến dạng của vùng tiếp xúc giữa lốp xe với mặt đường. Sự biến dạng này sẽ tạo nên một góc ngược với góc ôm cua của xe ô tô. Bằng cách so sánh góc trượt mặt lốp giữa 2 bánh trước và 2 bánh sau, bạn sẽ xác định được xe rơi vào tình trạng thiếu lái hay thừa lái như sau:

• Nếu góc trước = góc sau thì chứng tỏ xe đủ lái

• Nếu góc trước > góc sau, khi đó xe thừa lái

• Nếu góc trước < góc sau, khi đó xe bị thừa lái

  
  Để xác định được xe có bị hiện tượng thiếu hay thừa lái hay không, ta căn cứ vào góc trượt của mặt lốp

4. Cách đề phòng tình trạng thiếu lái, thừa lái tốt nhất

Trong tình huống di chuyển bình thường thì ít khi xảy ra hiện tượng thiếu lái hoặc thừa lái. Song, bạn tuyệt đối không được chủ quan. Để đề phòng tình trạng này xảy ra dẫn đến tình huống mất lái nguy hiểm, tốt nhất bạn cần lưu ý một số kinh nghiệm như sau:

• Định kỳ kiểm tra độ mòn của lốp xe ô tô và áp suất lốp xem xe thừa hay thiếu hơi trước khi lái xe. Nếu độ mòn lốp và hơi lốp đảm bảo tiêu chuẩn, xe sẽ hạn chế được độ biến dạng và cũng giảm thiểu đáng kể rủi ro bánh xe mất độ bám khi vào cua với tốc độ cao hoặc gặp tình trạng đường trơn trượt,...

• Luôn giữ được tốc độ an toàn trong tầm kiểm soát, tránh phanh gấp hay đột ngột ngắt hoặc nhấn ga. Sự chuyển dịch trọng lượng bất ngờ giữa phần đầu và đuôi xe dễ gây ra hiện tượng bị mất lái.

• Khi lái ô tô trên đường mưa có nhiều vũng lầy trơn trượt,... cần phải chủ động giảm tốc độ và tuyệt đối không vào cua ở tốc độ quá nhanh hay ôm cua quá gấp.

• Khi mua xe nên ưu tiên chọn những xe được trang bị các hệ thống an toàn hiện đại và sử dụng các hệ thống này ngay cả trong điều kiện đường xá bình thường.

  
  Để đề phòng tình trạng thiếu lái và thừa lái, nên ưu tiên chọn những xe được trang bị các hệ thống an toàn hiện đại

Hiện tượng thiếu lái và thừa lái luôn xảy ra khi xe đi vào các khúc cua và mức độ nghiêm trọng của nó phụ thuộc rất nhiều vào kỹ năng điều khiển và khả năng làm chủ tốc độ của người cầm lái. Chính vì vậy, những kỹ năng làm chủ tốc độ, xử lý tình huống này cần được luyện tập lâu dài mới thành thạo được. Chúc bạn nắm vững tay lái và luôn có những chuyến đi an toàn. Và đừng quên theo dõi IMATS để có được những thông tin bổ ích nhất!